Ministria e energjisë, minierave dhe burimeve minerale ka publikuar Draft-ligjin për përdorimin e energjisë nga burimet e ripërtëritshme në Regjistrin e unifikuar elektronik kombëtar të rregulloreve (ENER), duke filluar kështu një periudhë 30-ditore konsultim publik me qytetarët, opinionin profesional ekspert dhe të gjithë aktorët relevante.
🔗 teksti i Draft-ligjit në ENER - https://ener.gov.mk/Default.aspx?item=pub_regulation&subitem=view_reg_detail&itemid=111834
Ky ligj përfaqëson një hap strategjik, i cili rregullon burimet e ripërtrishme për herë të parë në një ligj të veçantë (Lex specialis), të ndarë nga ligjet e tjera të energjisë – duke ndjekur shembullin e një numri vendesh të rajonit dhe BE-së. Arsyeja është e qartë: burimet e ripërtrishme të energjisë (BRE) përbëjnë një fushë komplekse, por gjithnjë e më të rëndësishme dhe dinamike, me një ndikim të madh në ekonominë, ekologjinë dhe pavarësinë energjetike.
Ky ligj i posaçëm është përgatitur në përputhje me Programin e Qeverisë për vitin 2025 dhe synon të sigurojë një rregullim të qartë dhe gjithëpërfshirës që do të rregullojë të gjitha aspektet që lidhen me burimet e ripërtëritshme të energjisë (BRE) – nga përcaktimi i objektivave dhe masave mbështetëse, deri te mekanizmat konkretë për stabilitetin financiar dhe mbrojtjen e konsumatorit.
Në periudhën nga 28 tetori deri më 6 dhjetor 2024, u mbajtën 6 takime pune, të cilat vazhduan më tej harmonizimin e përmbajtjes me rregulloret më të fundit evropiane, Direktivën (BE) 2023/2413 të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit të 18 tetorit 2023 që ndryshon Direktivën (BE) 2018/2001, Rregulloren (BE) 2018/1999 dhe Direktivën 98/70/EC në lidhje me promovimin e energjisë nga burimet e ripërtrishme dhe shfuqizon Direktivën e Këshillit (BE) 2015/652, e quajtur Direktiva RED III, e cila vendos standarde të reja evropiane për energjinë e ripërtrishme.
Ligji është plotësisht në përputhje me zhvillimet e fundit në ligjin evropian të energjisë, veçanërisht Direktivën RED III, e cila rregullon promovimin dhe përdorimin e burimeve të ripërtrishme dhe është një detyrim për shtetet anëtare të Komunitetit të Energjisë.
Elementet kryesore të Draft-ligjit:
· Qëllimet kombëtare të përcaktuara qartë për të rritur pjesën e burimeve të ripërtrishme të energjisë në konsumin bruto të energjisë.
· Prezantimi i një mekanizmi të ri financiar, "Kontratë për kompensimin e diferencës në treg", e cila garanton stabilitet dhe parashikueshmëri të të ardhurave për prodhuesit e energjisë së ripërtëritshme, duke mbrojtur konsumatorët nga luhatjet ekstreme të çmimeve.
· Rregullim ligjor i neto-matjes (Net metering) dhe neto-faturimit (Net billing), të cilat lejojnë përdorimin dhe shpërndarjen më efikase të energjisë elektrike të prodhuar nga amvisëritë dhe bizneset.
· Mbështetje për investime afatgjata dhe zhvillim të përshpejtuar BRE në sektorët e ngrohjes, ftohjes dhe transportit.
· Bashkëpunimi rajonal dhe integrimi i burimeve të ripërtrishme në tregjet e energjisë, me garanci të origjinës së energjisë.
· Angazhimi ndaj qëndrueshmërisë dhe reduktimit të emetimeve të gazeve serrë.
· Rregulla më të qarta për krijimin e komuniteteve të energjisë së ripërtrishme - grupe qytetarësh, kompanish, personave juridikë të lidhur në baza vullnetare dhe stimulimi i prodhimit lokal kolektiv dhe konsumit të energjisë nga burimet e ripërtrishme, në mënyrë që të sigurohen përfitime ekologjike, ekonomike ose sociale për komunitetin ose për komunën.
Me ligjin e ri, Ministria vendos përdorimin e burimeve të ripërtëritshme në zemër të politikës kombëtare të energjisë, duke lidhur zhvillimin ekonomik, ekologjinë, drejtësinë sociale dhe integrimin evropian.
Ndër risitë më të rëndësishme në ligj është futja e një mekanizmi të ri financiar në nivel evropian – e ashtuquajtura kontratë e dyanshme për kompensimin e diferencës në çmim në treg (two-way contract for difference).
Ky mekanizëm do të sigurojë:
· stabilitet financiar për investitorët,
· kufizim të fitimeve të tepërta me çmime të larta;
· kompensim minimal i garantuar për prodhuesit,
· mbrojtja e konsumatorëve të cenueshëm nga çmimet e paqëndrueshme të tregut.
RREGULLIM I PLOTË “NET METERING” DHE “NET BILLING”
Me draft-ligjin gjithashtu rregullohen edhe metodat e menaxhimit të energjisë së tepërt të prodhuar:
· Net metering – teprica e energjisë së prodhuar bartet si depozitë energjetike periudhën e ardhshme;
· Net billing – teprica llogaritet në vlera monetarë dhe përdoret për uljen e faturave në periudhat e ardhshme.
Këto mekanizma hapin mundësi për rolin aktiv të qytetarëve si konsumatorë-prodhues, si dhe për zgjerimin e komuniteteve që përdorin burime të ripërtrishme.
Debati publik:
Draft-ligji është publikuar në Regjistrin e Unifikuar Elektronik Kombëtar të Rregulloreve (ENER) dhe në faqen e internetit të Ministrisë së Energjisë, Minierave dhe Burimeve Minerale (link: https://ener.gov.mk). Të gjitha palët e interesuara mund të paraqesin opinione, vërejtje dhe propozime brenda 30 ditëve, gjegjësisht jo më vonë se 30 gusht 2025.
Me respekt,
Ministria e Energjisë, Minierave dhe Burimeve Minerale